2 Ιουνίου, 2010
Το λιοντάρι της ερήμου
Lawrence of Arabia:
Στρατηγός Murray (Donald Wolfit): «Δεν μπορώ να καταλάβω αν είσαι παράφρονας ή απλά βλακώδης»
– Lawrence (Peter O’Toole): «Έχω ακριβώς το ίδιο πρόβλημα, κύριε.»
PLAIN EPIC: «Αν ήσουν ο παραγωγός και κάποιος έρθει και σου προτείνει να γυρίσεις μια ταινία διάρκειας τεσσάρων ωρών, χωρίς σταρ, χωρίς γυναίκες, χωρίς ρομάντζο και ζητάει γι αυτή ένα υπέρογκο ποσό για να τη γυρίσει στην έρημο, τι θα του απαντούσες;» Βιώνοντας τα τελευταία χρόνια μια από τις πιο άτολμες περιόδους της Χολιγουντιανής παραγωγής, τα λόγια του Omar Sharif φαντάζουν κάτι περισσότερο από προφητικά. Ταινίες σαν τον Λώρενς της Αραβίας δεν γυρίζονται πια. Οι υπερπαραγωγές της κινηματογραφικής βιομηχανίας περιορίζονται σε μια πολύ μικτή γκάμα θεματολογίας, που εκτείνεται από ψηφιακές περιπέτειες ως δράματα εποχής υπερεμπλουτισμένα με ρομαντικές αποφύσεις. Η φωτογραφική αισθητική ως έργο τέχνης, η πρόκληση συναισθημάτων μέσω εικαστικών πηγών, τα μακρόσυρτα επιβλητικά πλάνα επικών προδιαγραφών, είναι στοιχεία που ο εύπεπτος και εύκολα τρομοκρατούμενος σύγχρονος κινηματογράφος αποφεύγει επιδεικτικά. Η ταινία του David Lean ανήκει στο είδος των ταινιών που τα εκπροσωπεί. Είναι όλα όσα το σύγχρονο σινεμά έχει χάσει μέσα στο πέρασμα των καιρών. Πλάνα όπως αυτά της απέραντης ερήμου και των καραβανιών που τη διασχίζουν, εικόνες που πάλλονται από την ζωντανή διάσταση του επικού, στοιχειώνουν βλέμμα και αισθήσεις του θεατή αφήνοντας το χρώμα τους ανεξίτηλο στο χάρτη της κινηματογραφικής μνήμης, όσο και αν ιστορία και πλοκή αρχίζουν να ξεθυμαίνουν μέσα της. Και αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του φιλμ.
-FILMPAINTING: Σίγουρα διαθέτει άφθονα τα στοιχεία της περιπέτειας, ενός μεγαλοπρεπούς ιστορικού δράματος, ωστόσο είναι η τελική απόχρωση της μαγείας που μένει αποτυπωμένη, όπως η θύμηση ενός σπουδαίου ζωγραφικού πίνακα. Η ιστορία της στρατολόγησης του Λώρενς στο πλευρό των Άγγλων στην εξέγερση των Αράβων κατά των Τούρκων κατακτητών την περίοδο 1914-1917, αφομοιώνεται από το μεγαλοπρεπές σκηνικό της ερήμου, απορροφώντας ταυτόχρονα από τα επιδραστικά του στοιχεία: Πώς θα φάνταζε ο Peter O`Toole μπροστά σε ένα διαφορετικό κινηματογραφικό πεδίο δράσης; Σίγουρα παράταιρος. Η μορφή του Λώρενς, του ημιπαράφρονα ήρωα που με τη διαφορετικότητά του κατόρθωσε να συσπειρώσει τους Άραβες γύρω από το όραμά του, γίνεται ένα με το περιβάλλον που τον αγκαλιάζει: Όπως ακριβώς και η προσωπική του ιστορία, ενός ανθρώπου που αφομοιώθηκε μέσα από αλλεπάλληλες ψυχικές μεταλλαγές από τον λαό που κλήθηκε να απελευθερώσει. Ίσως αυτή η ταύτιση των χαρακτήρων με τη φωτογράφηση της αφιλόξενης υπαίθρου, να ήταν η αιτία που κανείς τους δεν τιμήθηκε με το βραβείο Όσκαρ, σε αντίθεση με τα εικαστικά χαρακτηριστικά του φιλμ –σκηνοθεσία, φωτογραφία, μουσική-. Ίσως τελικά η αναφορά του Omar Sharif περί απουσίας σταρ να κρύβει μέσα της μια μικρή δόση αλήθειας. Παρά τη συμμετοχή μερικών από τα λαμπρότερα αστέρια του φιλμικού στερεώματος – Peter O`Toole, Alec Guinness, Anthony Quinn, Omar Sharif, Claude Rains, Anthony Quale, Jack Hawkins – το τελικό αποτέλεσμα δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί ως ένα οπτικό αριστούργημα, από εκείνα που κρεμασμένα σε κάποιον τοίχο σε καλούν να απορροφηθείς μέσα τους, αδιαφορώντας για το θέμα που πραγματεύονται. Μετατρέποντας τον David Lean από τον μεγάλο σκηνοθέτη της Γέφυρας του Ποταμού Κβάι και του Δόκτωρ Ζιβάγκο, σε ζωγράφο…
– Δεν πονάς, με το τσιγάρο να σβήνει στα δάχτυλα σου, ρωτάει τον Λώρενς, ένας παρατηρητής.
-Σημασία έχει να πονάς και να μη σε νοιάζει , απαντάει το λιοντάρι της ερήμου.
Σημασία έχει να αντέξει κανείς να διασχίσει μια έρημο του πραγματικού , Λώρενς,
…παίρνοντας το κόκκινο χάπι της αλήθειας!
Lawrence of Arabia (1962)
Τα τραγούδια της Λάϊον 