8 Ιουνίου, 2010
Ο Λέων της Αβάνας
Fidel Castro meets Yuri Gagarin.ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
Η ιστορία ενός επαναστάτη με μεγάλη πορεία και αντοχή!
Θέλεις να γράψεις ότι είναι σοσιαλιστική η επανάσταση; Γράψ’ το!»
Ο Φιντέλ Αλεχάνδρο Κάστρο Ρους γεννήθηκε στις 13 Αυγούστου του 1926 στο Μαγιαρί, κοντά στην ανατολική επαρχία του Μπιράν της Κούβας * Ο πατέρας του εγκαταστάθηκε στην Κούβα μεταναστεύοντας από τη Γαλικία της Ισπανίας * Εύπορη οικογένεια, οι Κάστρο ανήκαν στην τάξη των γαιοκτημόνων κατέχοντας μια αρκετά μεγάλη φυτεία ζαχαροκάλαμου. Φοιτητής ακόμη, νυμφεύεται το 1948 τη Μίρτα Ντίας-Μπαλάρτ, με την οποία το 1949 αποκτά ένα γιο * Το 1950 παίρνει το πτυχίο του και τέσσερα χρόνια αργότερα το διαζύγιο με τη Μίρτα * Ως το 1952 ασκεί το επάγγελμά του. Δύο χρόνια αρκούν για να ονομαστεί «ο δικηγόρος των φτωχών» * Οι ασαφείς ακόμη, μα σοσιαλιστικές ιδέες του τον ωθούν στην πολιτική δράση * Το 1952 είναι η χρονιά κατά την οποία έχουν προκηρυχθεί εκλογές. Ο Κάστρο προσπαθεί να καταλάβει μια θέση στο κοινοβούλιο αλλά ο στρατηγός Φουλχένσιο Μπατίστα βάζει τέλος στις δημοκρατικές διαδικασίες με στρατιωτικό πραξικόπημα και ακυρώνει τις εκλογές * Ο νεαρός δικηγόρος αποφασίζει να προβάλει ένοπλη αντίσταση στη δικτατορία του Μπατίστα * Συγκεντρώνει 120 άνδρες και οργανώνει επίθεση στο στρατόπεδο Μονκάδα, στο Σαντιάγο δε Κούμπα * 1953. Η χρονιά αυτή θα σημαδέψει την ιστορία της Κούβας. Το εγχείρημα αποτυγχάνει παταγωδώς αλλά γίνεται σύμβολο. Ονομάζεται «κίνημα της 26ης Ιουλίου» και αρχίζει να αποκτά οπαδούς. Χαρακτηρίζεται «επιχείρηση-καμικάζι» της Κούβας και γίνεται σύμβολο * Οι επαναστάτες συλλαμβάνονται. Αλλοι πεθαίνουν από βασανιστήρια, άλλοι εκτελούνται και άλλοι, όπως ο Φιντέλ Κάστρο, οδηγούνται στη φυλακή. Ο 29χρονος Φιντέλ δίνει τον καλύτερο δικηγορικό εαυτό του στην απολογία του (η φράση του «η Ιστορία θα με αθωώσει» θα μείνει ιστορική), παρ’ όλα αυτά καταδικάζεται σε 15ετή κάθειρξη * Τα ερείσματά του στην Αβάνα όμως είναι πλέον ισχυρά. Αποτέλεσμα, αμνηστία για τους επαναστάτες. Ο Φιντέλ βγαίνει από τη φυλακή σε 22 μήνες αλλά εξορίζεται στο Μεξικό, όπου φθάνει στις 8 Ιουλίου * Εκεί γνωρίζει τον Αργεντινό Ερνέστο Γκεβάρα μέσω της Κουβανής Μαρία Αντόνια Γκονσάλες * «Είναι πολιτικό γεγονός ότι γνώρισα αυτόν τον κουβανό επαναστάτη. Είναι λεβέντης, έξυπνος, πολύ σίγουρος για τον εαυτό του και με εξαιρετική τόλμη. Νομίζω ότι η συμπάθεια είναι αμοιβαία» θα γράψει τότε στο ημερολόγιό του ο «Τσε» (Che στην αργεντίνικη σλαγκ σημαίνει «ε, ψιτ αδελφέ») * Μια νύχτα του Ιουλίου 1955, ύστερα από συζήτηση που διήρκεσε από τις 8 το βράδυ ως τα ξημερώματα, ο Γκεβάρα προσχωρεί στο κίνημα του κουβανού δικηγόρου * Ο Κάστρο δεν είναι ακόμη μαρξιστής. Οι ιδέες του είναι απλώς «αριστερές». Μιλάει για ανεξαρτησία και δικαιοσύνη * Στο Μεξικό οργανώνεται και η ένοπλη αντίσταση της ομάδας κατά της κουβανικής δικτατορίας. Αρχές του 1956 ο «Τσε» ξεκινά μαθήματα σωματικής και στρατιωτικής εκγύμνασης. Επικεφαλής της εκπαίδευσης των επαναστατών είναι ένας εξόριστος ανώτερος αξιωματικός του Ισπανικού Δημοκρατικού Στρατού: ο Αλμπέρτο Μάγιο * Τον Ιούνιο όμως η μεξικανική αστυνομία, ως έμπρακτη απόδειξη της καλής γειτονίας με την Κούβα του Μπατίστα, συλλαμβάνει τα μέλη του κινήματος «Μ-26» («Μονκάδα-26 Ιουλίου») * Ο Φιντέλ και ο «Τσε» φιλοξενούνται στο ίδιο κελί * Η Αβάνα όμως βράζει. Τα μηνύματα του «Μ-26» ασκούν ολοένα μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο και ειδικά στους φτωχούς αγρότες. Ο Κάστρο αφήνεται ελεύθερος για άλλη μία φορά. Δεν εγκαταλείπει όμως τους συντρόφους του. «Δεν θα σας αφήσω» είπε στον Γκεβάρα. «Αυτές οι προσωπικές θέσεις σε σχέση με τους ανθρώπους που εκτιμά είναι το κλειδί που εξηγεί τον φανατισμό που δημιουργεί στον περίγυρό του» θα γράψει αργότερα ο «Τσε» * Στις 31 Ιουλίου απελευθερώνεται και ο Γκεβάρα * 1956. Τις πρώτες πρωινές ώρες της 25ης Νοεμβρίου 82 άντρες με στολή αγγαρείας επιβιβάζονται στο «Γκράνμα». Αποπλέουν από το Μεξικό και κατευθύνονται προς την Κούβα με σκοπό να καταλάβουν την εξουσία * Το «Γκράνμα» είναι ένα μικρό ξύλινο γιοτ που χωράει όλους κι όλους 25 επιβάτες. Οι επαναστάτες δεν βρίσκουν πού να καθήσουν. «Είναι πιο κατάλληλο για κρουαζιέρα συνταξιούχων γιάνκηδων παρά για απόβαση επαναστατών. Ολα μοιάζουν με παρωδία» γράφει στις σημειώσεις του ο Γκεβάρα, προσθέτοντας αργότερα: «Μόνο η τραγική κατάληξη του εγχειρήματος θα αποχρωματίσει την απόπειρα από τη χροιά του τσίρκου και θα της αποδώσει το ιστορικό μεγαλείο ή τον τραγικό χαρακτήρα της» * Στις 2 Δεκεμβρίου το «Γκράνμα» πλησιάζει προς τις ακτές αλλά πέφτει σε ένα λαβύρινθο από τεχνητές λίμνες. (Γκεβάρα: «Δεν ήταν απόβαση, ήταν ναυάγιο». Κάστρο: «Ηταν θρίαμβος της τύχης που φθάσαμε στην Κούβα». Γκεβάρα: «Ας είμαστε ρεαλιστές! Ας κυνηγήσουμε το ακατόρθωτο!».) * Τελικά οι επαναστάτες αποβιβάζονται στο έλος, φθάνουν στη Σιέρα Μαέστρα και αρχίζουν να οργανώνουν το αντάρτικο * Ο στρατός προσπαθεί να τους κλείσει τον δρόμο προς τα βουνά. Ενας χωρικός τούς «καρφώνει». Η ομάδα δέχεται την πρώτη επίθεση και αποδεκατίζεται. Επιβιώνουν μόνο 20 από τους 82 αντάρτες. Τραυματίζεται και ο «Τσε» * Το αντάρτικο όμως φουντώνει. Οι εθελοντές πυκνώνουν τις τάξεις του αντάρτικου * Ακολουθεί δεύτερη επαναστατική απόπειρα στις 17 Φεβρουαρίου 1957. Τον Ιούλιο δημιουργείται η Τέταρτη Φάλαγγα του στρατού του Φιντέλ. Ο Γκεβάρα προάγεται σε κομαντάντε * Ως το 1958 οι επαναστάτες σημειώνουν μικρές νίκες και μέσα σε ένα χρόνο καταφέρνουν τον οριστικό θρίαμβο * Αναλαμβάνουν την εξουσία την 1η Ιανουαρίου 1959, οπότε ο δικτάτορας Φουλχένσιο Μπατίστα εγκαταλείπει τη χώρα * Στις 16 Φεβρουαρίου ο Κάστρο αναλαμβάνει καθήκοντα πρωθυπουργού * Τον Απρίλιο του 1961, μετά την απόπειρα της CIA στον Κόλπο των Χοίρων, διακηρύσσει τον σοσιαλιστικό χαρακτήρα της επανάστασης * Στις 13 Μαρτίου 1968 αναγγέλλει την εθνικοποίηση όλων των επιχειρήσεων που είναι εγκατεστημένες στο νησί * Το 1971 ταξιδεύει στη Χιλή, προσκεκλημένος από τον Σαλβαδόρ Αλιέντε. Εκεί γίνεται μία από τις (περίπου 30 συνολικά) απόπειρες δολοφονίας του * Τον Δεκέμβριο του 1975 συμμετέχει στο πρώτο συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας * Για την προσωπική ζωή του Κάστρο δεν υπάρχουν στοιχεία. Ο «κομαντάντε» της κουβανικής επανάστασης ήθελε να κρατάει τον ιδιωτικό βίο μακριά από την πολιτική δράση του. Μόνο εφέτος ο ισπανικός Τύπος έδωσε στο φως (εφημερίδα «El Mundo») τη μαρτυρία μιας γυναίκας σε ένα δημοσίευμα υπό τον τίτλο «Λα σενιόρα ντε Κάστρο». Ονομάζεται Ντάλια Σότο ντελ Βάγε. Είναι μια πρασινομάτα γυναίκα γύρω στα 60, δηλώνει μητέρα πέντε παιδιών (από τα οκτώ συνολικά) του «κομαντάντε» και αποκαλύπτει ότι γνωρίστηκαν γύρω στο 1961 *
Αλήθεια θέλεις να γράψεις ότι πρόκειται για σοσιαλιστική επανάσταση; Εντάξει, γράψ’ το! Δεν φοβόμαστε τις λέξεις. Μην πεις μόνο – όπως κάνουν οι Αμερικανοί – ότι εδώ έχουμε κομμουνισμό. Διότι κομμουνισμό δεν θα βρεις ούτε στη Ρωσία, ύστερα από 40 χρόνια κατάληψης της εξουσίας… Οσο για τη μεσαία τάξη, ξέχνα τους αυτούς, αγόρι μου. Ούτε που να το σκέφτεσαι ότι οι μικροαστοί μπορούν να παίξουν επαναστατικό ρόλο στη Λατινική Αμερική. Βεβαίως έχω μελετήσει τα έργα του Μαρξ και του Λένιν, πριν μάλιστα από την επίθεση στο Cuartel Moncada, το 1953. Η κοινωνία είναι χωρισμένη σε δύο τάξεις. Ο ταξικός αγώνας είναι γεγονός. Αυτές είναι αδιαμφισβήτητες αλήθειες. Οχι, οι Αμερικανοί δεν θα μας επιτεθούν. Ούτως ή άλλως ο ιμπεριαλισμός πνέει τα λοίσθια. Μπορεί βεβαίως να επιλέξει ανάμεσα στην αυτοκτονία και στον φυσικό θάνατο. Αν επιτεθεί, αυτό θα σημαίνει αυτοκτονία. Αν δεν επιτεθεί, μπορεί να ελπίζει σε μικρή παράταση ζωής».
ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΠΑ ΙΩΑΝΝΗ ΠΑΥΛΟ Β’ 21 Ιανουαρίου 1998. Ο Πάπας φθάνει στο αεροδρόμιο Χοσέ Μαρτί και ο Φιντέλ Κάστρο τον υποδέχεται εγκάρδια. Καθυστέρηση στην ώρα δεν υπάρχει. Υστέρηση των Κουβανών στην πίστη, ναι. Δεν έχουν επίσημη θρησκεία. Και όσοι πιστοί, μάλλον ασπάζονται ένα δόγμα-συνονθύλευμα, κάτι μεταξύ καθολικισμού και «βουντού».
«Κομαντάντε» είπα «μου είχατε υποσχεθεί μια συνέντευξη. Ας ορίσουμε την ημερομηνία τώρα, άμ’ έπος, άμ’ έργον».
«Οχι, chico» (τσίκο ισπανικά σημαίνει μικρό αγόρι – ο Φιντέλ όλους «τσίκο» τούς φωνάζει, τουλάχιστον όλους αυτούς που θεωρεί φίλους του). «Οχι, μη μου το κάνεις αυτό! Ελεος! Σε ικετεύω! Μισώ τα προγραμματισμένα ραντεβού. Κάτσε κάτω, άσε με κι εμένα να ξεθολώσω λιγάκι και αύριο τα ξαναλέμε για τη συνέντευξη».
Ο ΝΕΑΡΟΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣ Φιντέλ Κάστρο στα βουνά της Σιέρα Μαέστρα. Το αντάρτικο που οδήγησε στην ανατροπή του δικτάτορα Φουλχένσιο Μπατίστα (1 Ιανουαρίου 1959) διήρκεσε δύο χρόνια
Οι σωματοφύλακες (ένας χοντρός με κοντομάνικο, ένας αδύνατος με ανέκφραστο – τύπου Βελάσκεθ – πρόσωπο και ένας μαύρος με γλυκό μελαγχολικό βλέμμα) κάπνιζαν χωρίς να μιλούν. Ενας άλλος στρατιώτης κοίταζε προς την πόρτα. Τα γκαρσόνια και οι χορεύτριες έκαναν ότι δεν συμβαίνει τίποτε. Υποκρίνονταν ότι δεν βλέπουν κανέναν. Η βαρετή παράσταση ξεκίνησε. Κατά διαστήματα ο Φιντέλ Κάστρο χειροκροτούσε από ευγένεια. Κατά τις δύο μετά τα μεσάνυχτα σηκώθηκε. Ενας τραγουδιστής άρχισε να φωνάζει: «Viva el caballo!» («Ζήτω το άλογο!»). Το «άλογο» (καμπάγιο) είναι ο Φιντέλ Κάστρο. Ετσι τον αποκαλεί τρυφερά και χαϊδευτικά ο κόσμος λόγω της αδάμαστης δύναμής του. Ο πρωθυπουργός σηκώθηκε να φύγει ευχαριστώντας τον τραγουδιστή με ένα χαμόγελο. Τον ακολούθησα.
– Κομαντάντε, τι θα γίνει με εκείνη τη συνέντευξη;
«Chico, το ξέρεις ότι δεκάδες δημοσιογράφοι περιμένουν στην ουρά;».
– Κομαντάντε, περίμενα ένα μήνα.
«Α, ναι; Βέβαια! Εσύ δεν είσαι ο ιταλός κομμουνιστής, ο… Τολιατιάνο;». [Από το όνομα του Τολιάτι, του αρχηγού του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος.]
Ο Φιντέλ Κάστρο χαμογελάει, απλώνει τα μπράτσα σαν αγκαλιά και σηκώνει τους ώμους (είναι μια χαρακτηριστική χειρονομία του που δείχνει συστολή).
«Εντάξει. Φύγαμε!».
Πήγαμε στην Αίθουσα των Πρεσβευτών του ξενοδοχείου. Καθήσαμε γύρω από ένα μεγάλο τραπέζι συνεδριάσεων, κάτω από έναν απίστευτα κακόγουστο πολυέλαιο. Μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου μας κύκλωσαν 10, 30, 40 άνθρωποι: τραγουδίστριες μουλάτες με μάτια βαμμένα μαύρα και μπλε, γκαρσόνια, κρουπιέρηδες, απεσταλμένοι χωρών της Λατινικής Αμερικής και διάφοροι άλλοι.
– Κομαντάντε, πώς θα ορίζατε τον χαρακτήρα της κουβανικής επανάστασης;
Ο Φιντέλ Κάστρο γελάει, ανάβει ένα πούρο και το κρατάει με τα μικρά ηλιοκαμένα δάχτυλά του.
«Εσείς οι εφημεριδάνθρωποι έχετε λύσσα με τους ορισμούς. Θέλετε σώνει και καλά να βάζετε ταμπέλες, να ταξινομείτε, να κατηγοριοποιείτε τα πράγματα. Είσαστε εξωφρενικά δογματικοί. Εμείς πάλι όχι. Τέλος πάντων! Εσύ θέλεις οπωσδήποτε να γράψεις ότι πρόκειται για σοσιαλιστική επανάσταση, έτσι; Εμπρός, λοιπόν, γράψ’ το! Ξέρεις, εμείς δεν ανατρέψαμε απλώς ένα τυραννικό καθεστώς. Καταστρέψαμε ολόκληρο τον γραφειοκρατικό μηχανισμό των φιλοϊμπεριαλιστών αστών: τις υπηρεσίες τους, την αστυνομία τους, τον μισθοφορικό στρατό τους. Καταργήσαμε τα προνόμια των λίγων, καταργήσαμε την ιδιοκτησία στις μεγάλες καλλιέργειες, στις μεγάλες φυτείες και στις τεράστιες εκτάσεις γης, διώξαμε μια και καλή τα ξένα μονοπώλια, εθνικοποιήσαμε σχεδόν όλες τις βιομηχανίες. Ο αγώνας μας τώρα είναι να ξεμπερδεύουμε μια και καλή με την εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο και να χτίσουμε μια εντελώς καινούργια κοινωνία. Οι Αμερικανοί (εμείς στην Κούβα έτσι λέμε, «los americanos» [σ.τ.μ.: αντί του «estadounidenses» που σημαίνει στα ισπανικά οι κάτοικοι των Ηνωμένων Πολιτειών], όταν μιλάμε για τις ΗΠΑ) και οι παπάδες υποστηρίζουν ότι αυτό είναι κομμουνισμός. Εμείς γνωρίζουμε πολύ καλά ότι δεν είναι. Οπως και να ‘χει, οι λέξεις δεν μας τρομάζουν. Ας λένε ό,τι θέλουν. Εχουμε, ξέρεις, ένα τραγούδι εδώ στην Κούβα, πολύ δημοφιλές στις τάξεις των αγροτών μας, που πάνω-κάτω λέει τα εξής: «Ο φτερωτός κακός οιωνός / της εθνικής προδοσίας και της δειλίας / που πέταξε μέσα στη χαρά μου / αναμασάει τη λέξη κομμουνισμός! / Εγώ δεν ξέρω τίποτε γι’ αυτούς τους -ισμούς. / Αλλά αν όλη αυτή η προκοπή που κατακτήσαμε / και βλέπω με τα ίδια μου τα μάτια / είναι κομμουνισμός / τότε, ναι, ας με φωνάζετε κομμουνιστή / δεν με πειράζει»».
– Κομαντάντε, ποια είναι η γνώμη σας για το Λαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα, κόμμα τώρα και των κομμουνιστών του Κάστρο;
«Είναι το μόνο κόμμα της Κούβας που απαιτεί με συνέπεια ριζοσπαστικές αλλαγές στις κοινωνικές δομές και στις σχέσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων. Η αλήθεια είναι ότι στην αρχή μας έβλεπαν με καχυποψία εμένα και τους αντάρτες μου. Η δυσπιστία αυτή ήταν βεβαίως δικαιολογημένη. Οι θέσεις τους, ιδεολογικά και πολιτικά, ήταν απολύτως ορθές. Είχαν δίκιο να μας βλέπουν με μισό μάτι. Γιατί εμείς από τη Σιέρα, από όπου καθοδηγούσαμε τον ανταρτοπόλεμο, είχαμε ένα σωρό μικροαστικά κατάλοιπα και προκαταλήψεις, παρ’ ότι είχαμε διαβάσει μαρξισμό. Οι ιδέες μας δεν ήταν ξεκάθαρες, παρ’ όλο που ευχόμασταν με όλη μας την ψυχή να πέσει η τυραννία και να καταργηθούν τα προνόμια των αστών. Συναντηθήκαμε, λοιπόν, κατανοήσαμε ο ένας τις αρχές του άλλου, διαπιστώσαμε ότι συμφωνούμε και αρχίσαμε να συνεργαζόμαστε. Οι κομμουνιστές έχουν χύσει πάρα πολύ αίμα, ηρωικά, με αυταπάρνηση, για την υπόθεση της Κούβας. Μέχρι στιγμής συνεχίζουμε να δουλεύουμε μαζί, ως πιστοί και αδελφωμένοι συνεργάτες».
«Είμαι ένας άνθρωπος σαν όλους τους άλλους. Να, αυτός εδώ ο chico [είπε και έδειξε με το δάχτυλο προς το μέρος μου] ξυπνάει κάθε πρωί ανησυχώντας για το αν θα μπορέσει να γράψει ένα καλό άρθρο για την εφημερίδα του. Ναι ή όχι; [μου χαμογέλασε] Ετσι κι εγώ κάθε πρωί ξυπνάω με την αγωνία μπας και δεν μπορέσω να κάνω καλά τη δουλειά μου ως επαναστάτη. Αλλά και με έναν πόνο πρέπει να σας πω: ότι πρέπει να εκτελέσω ανθρώπους! Τι νομίζετε; Οτι μας αρέσει να σκοτώνουμε; Αναγκαζόμαστε και το κάνουμε. Οι τρομοκράτες τοποθετούν βόμβες και σκοτώνουν τους στρατιώτες μας. Δεν θυμάστε τι έγινε όταν ανατίναξαν εκείνο το γαλλικό πλοίο; Θρηνήσαμε περίπου 100 νεκρούς! [Στις 4 Μαρτίου 1960 το γαλλικό φορτηγό πλοίο «La Coubre» που μετέφερε βελγικά όπλα και πυρομαχικά ανατινάχθηκε μέσα στο λιμάνι της Αβάνας.] Είναι θλιβερό. Είναι φοβερό να πρέπει να εκτελέσεις κόσμο. [Ξαφνικά ο Φιντέλ Κάστρο ταράχθηκε. Τα μάτια του κοκκίνισαν, δάκρυσαν και η φωνή του άρχισε να τρέμει.] Πιστέψτε με, είναι αγώνας μέχρις εσχάτων: ή αυτοί ή εμείς. Εχουμε καθήκον να υπερασπιστούμε την επανάσταση και να την κάνουμε να προχωρήσει. Δεν μπορούμε να δείξουμε οίκτο. Ακόμη και έτσι όμως είναι φοβερό!».
«ΖΗΤΩ Ο ΦΙΝΤΕΛ, ΖΗΤΩ Ο ΝΤΙΕΓΚΟ» Μπουένος Αϊρες, 10 Νοεμβρίου 2001. Αργεντινοί «φαν» του Μαραντόνα και οπαδοί του Κάστρο ευχαριστούν με τον τρόπο τους τον πρόεδρο της Κούβας για τη βοήθεια που προσέφερε στον θρύλο του ποδοσφαίρου καλώντας τον να αποτοξινωθεί σε κλινική της Αβάνας. «Ο ένας θαυμάζει τον άλλον» έγραψε ο ισπανόφωνος Τύπος. Ο Μαραντόνα απέδειξε την αγάπη του με ένα τατουάζ – η μορφή του Κάστρο σημαδεύει το αριστερό πόδι του – το οποίο επιδεικνύει στον Φιντέλ κατά τη συνάντησή τους εφέτος τον Οκτώβριο στην Αβάνα
Η ώρα έχει πάει πια πεντέμισι το πρωί. Ο Φιντέλ Κάστρο σηκώνεται, σφίγγει το χέρι σε όλους όσοι βρίσκονταν εκεί και υπογράφει υπομονετικά πίσω από καρτ ποστάλ, βιβλία, φωτογραφίες… Εχει ξαναβρεί το όμορφο χαμόγελό του. «Adi΄os, compa~neros! Muchas gracias!». Με αυτές τις λέξεις αποχαιρετά εγκάρδια τους «συντρόφους» του: «Αντιός, κομπανιέρος, μούτσας γκράσιας». Μετά γυρίζει προς εμένα και μου λέει:
«Την πήρες τη συνέντευξη που ήθελες, Ιταλιάνο; Τώρα δεν χρειάζεται να με παίρνεις στο κατόπι».
– Αντιθέτως, κομαντάντε! Εχω ένα σωρό ερωτήσεις να σας κάνω ακόμη.
«Καλά, καλά! Θα δούμε».
Φεύγει με βήματα αργά και ελαφρά κάνοντας τη χαρακτηριστική κίνηση με τους ώμους. Τον συνοδεύουν οι φρουροί του. Μπαίνει μέσα σε ένα μεγάλο μαύρο αυτοκίνητο και χάνεται στους έρημους δρόμους της Αβάνας. Εκείνη την ώρα άκουγες μόνο το σφύριγμα του βοριά.
Βίβα Φιντέλ! Η ιστορία δικαιώνει και … αθωώνει τους δυνατούς!
Πως βρυχάται ένα λιοντάρι σε ένα κόσμο που καταρρέει Φιντέλ, πολιτικά, κοινωνικά, χρηματοπιστωτικά και ηθικά;
Ας είμαστε ρεαλιστές! Το αύριο δεν μπορεί να περιμένει! Η επανάσταση … ίσως!
Συνέντευξη του Φιντέλ Κάστρο στον Όλιβερ Στόουν
Η συνέντευξη με τον Κάστρο κινηματογραφήθηκε τον περασμένο Ιανουάριο. Ο Στόουν είχε μεταβεί στην Κούβα για να πάρει συνέντευξη από τον Ραούλ Κάστρο στο πλαίσιο της έρευνάς του για το ντοκιμαντέρ που γύριζε για τον Τσάβες, ο οποίος θεωρείται «ιδεολογικό τέκνο» του Φιντέλ Κάστρο.
Τα τραγούδια της Λάϊον 